www.eprace.edu.pl » zaburzenia-lekowe » Zaburzenia lękowe » Zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne

Zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne

Zaburzenie obsesyjno-kompulsyjne charakteryzuje się występowaniem dwóch elementów: obsesji i kompulsji. Obsesje to przenikające do świadomości natrętne myśli, wyobrażenia lub impulsy.

Tematyka natrętnych myśli może być różnorodna, od emocjonalnie obojętnych, jak np. przymus powtarzania jakiś liczb lub zasłyszanego zdania, do tematyki wręcz szokującej bądź odrażającej. „Matka, która swe nowo narodzone dziecko darzy bardzo silnym uczuciem, jest przerażona natrętną myślą, by dziecko to udusić lub przebić nożem. W obawie, że tę straszną myśl może zrealizować, nieraz chowa przed samą sobą wszystkie ostre przedmioty; na ich widok odczuwa silny lęk. Człowiek głęboko religijny może być trapiony przykrymi dla niego myślami o treści bluźnierczej lub na widok świętych obrazów mogą mu przychodzić do głowy najbardziej drastyczne wyobrażenia scen seksualnych. Myśli tego typu wywołują w nim przerażenie, uważa je za ciężki grzech, a im bardziej z nimi walczy, tym natarczywiej go one nachodzą. Człowieka o głębokich zasadach moralnych mogą męczyć myśli o wyuzdanej treści erotycznej lub też pełne agresji w stosunku do osób darzonych przez niego uczuciem.”¹⁴

Natrętne myśli mogą także dotyczyć ciągłego sprawdzania siebie. Człowiek wciąż zastanawia się czy dobrze coś zrobił, coś powiedział, czy czegoś nie zapomniał, a ponieważ ogarniają go wątpliwości, powtarza daną czynność. Kontrola samego siebie rozrasta się do patologicznych rozmiarów. „Inną formą myśli natrętnych jest uporczywe myślenie na dany temat, który normalnie nie interesuje specjalne danego człowieka. Rozmyślania te mogą dotyczyć zwykłych wydarzeń dnia codziennego, pytań „filozoficznych” w rodzaju „kim jestem”, „po co jestem”, „czy jestem naprawdę”, natrętnych wspomnień z dawnych czasów.”¹⁵

Obsesje w rozumieniu klinicznym charakteryzują się trzema specyficznymi cechami:

• są niepożądane i wdzierają się do świadomości wbrew woli;

• źródło obsesji tkwi wewnątrz człowieka, a nie w sytuacji zewnętrznej;

• obsesje bardzo trudno jest poddać kontroli.

Reakcją na powtarzające się natrętne myśli, wyobrażenia i impulsy są kompulsje. Mają one charakter powtarzalny i stereotypowy. Są reakcjami niepożąda­nymi, którym z trudem można się oprzeć. Ich celem jest zmniejszenie napięcia lub zapobieganie przerażającym sytuacjom. Jednak związek pomiędzy nimi a tym, czemu mają zapobiec, jest bardzo wyolbrzymiony lub wcale nie istnieje.

Osoby dotknięte zaburzeniem obsesyjno-kompulsyjnym mają różny stopień świadomości bezsensowności swoich natrętnych, obsesyjnych myśli i czynności. Na ogół zdają sobie sprawę, iż są one nieracjonalne i przesadne, ale nie mogą nad nimi zapanować; w niektórych zaś przypadkach takiej świadomości nie maja.

Zaburzenie obsesyjno-kompulsyjne zazwyczaj dotyka ludzi dorosłych, lecz zdarza się również u dzieci, a jej objawy są wówczas podobne do objawów u osób dorosłych. Wczesne pojawienie się zaburzenia wiąże się z jego ostrzejszym przebie­giem. Choroba rozwija się na ogół stopniowo, ale kiedy osiągnie zaawansowany stan, nabiera przewlekłego charakteru o zmiennej intensywności.

Osoby z tym zaburzeniem często powtarzają działania pozornie bezcelowe i pozbawione sensu nawet dla nich samych i nawet wtedy, kiedy nie chcą ich wykonywać.¹⁶ Czynności te można podzielić na pięć podstawowych typów: czysz­czenie, sprawdzanie, powtarzanie, rozkazywanie oraz liczenie. „Wielu ludzi łączy kilka rytuałów. U pewnej grupy przymusowe czynności dotyczą stałych punktów dnia i mogą polegać na przykład na niezwykle wolnym jedzeniu albo ubieraniu się. W innych przypadkach przymus każe zachowywać idealną symetrię (...) Rytuały mycia są zróżnicowane od względnie łagodnych, polegających na myciu rąk przez 15-20 minut po każdej wizycie w ubikacji, do szorowania ich środkami dezynfekującymi całymi godzinami, aż dłonie zaczynają krwawić”.¹⁷

Rozmaite formy, od łagodnej do skrajnie ostrej, mogą przybierać także rytuały sprawdzania. „Wątpliwości, czy jakaś czynność została wykonana należycie, kończą się jej powtórzeniem. Niekiedy daną czynność powtarza się określoną ilość razy, np. trzy razy, siedem razy itp. Liczba określająca, ile razy trzeba czynność powtórzyć, odgrywa rolę liczby magicznej. Tylko ona może zabezpieczyć przed złym wykona­niem. Skrupulatność w wykonywaniu przymusowej czynności powoduje, że musi być ona wielokrotnie powtarzana, gdyż za każdym razem tkwi jakiś drobny błąd w jej wykonaniu, toteż trzeba zacząć ją na nowo.”¹⁸

Wśród elementów występujących we wszystkich formach tej choroby wyróżnia się :

• lęk będący objawem afektywnym;

• strach pacjentów przed strasznym wydarzeniem, które dotknie ich bliskich, a oni będą za to odpowiedzialni;

• redukcja lęku za pomocą kompulsji, przynajmniej na krótki okres czasu.

Zaburzeniom obsesyjno-kompulsyjnym często towarzyszą także inne choroby lękowe i zaburzenia nastroju takie jak: depresja, fobia społeczna, zespół paniki oraz fobie specyficzne i zaburzenie obrazu ciała.

Badania dowiodły, iż odpowiedzialne za wystąpienie tego zaburzenia mogą być czynniki genetyczne bądź nieprawidłowości w budowie mózgu lub systemach neuro­przekaźników. Zaburzenie to poważnie upośledza możliwości funkcjonowania czło­wieka i działa niezwykle destrukcyjnie na jego funkcjonowanie w wielu dziedzinach życia.

komentarze

Przeszukaj ePrace

Copyright © 2008-2010 EPrace oraz autorzy prac.